HANSARD 10/04/2025

KINGDOM OF LESOTHO

PARLIAMENTARY DEBATES

DAILY HANSARD

OFFICIAL REPORT OF THE SENATE

6th Meeting – First Session

Eleventh Parliament

Date: Thursday 10th April, 2025.

LENANE LA LITHO TSA NTLO EA MAHOSANA TSA PARAMENTE EA LESHOME LE MOTSO O MONG

1.Hon. Seeiso B. SeeisoPrincipal Chief of Matsieng
2. Hon. Joel A. MotšoenePrincipal Chief of Leribe
3.Hon. Sempe Gabasheane MasuphaPrincipal Chief of Ha ’Mamathe, Thupa-Kubu, Teya-Teyaneng le Jordan
4.Hon. Mamolapo M. Q Majara Principal Chief of Ha Majara
5.Hon. Tumane MatelaPrincipal Chief of Makhoakhoeng
6.Hon. Moeketsi Moletsane IIPrincipal Chief of Taung
7.Hon. Lerotholi Mathealira SeeisoPrincipal Chief of Mokhotlong
8. Hon. Lerotholi L. Seeiso   Principal Chief of Likhoele
9. Hon. Theko D. BerengPrincipal Chief of Phamong
10.Hon. Mojela T. MakhaolaPrincipal Chief of Qacha’s Nek
11.Hon. Seeiso S. H. NkuebePrincipal Chief of Quthing
12.Hon. Nthupi A. Bereng                     Principal Chief of Rothe, Masite, Serooeng, Letšeng, Kolo Ha Mohlalefi le Thaba-Tseka Ha Ntaote
13.Hon. K.L.K Khoabane Principal Chief of Thaba-Bosiu
14.Hon. Mitchel S. MaamaPrincipal Chief of Ha Maama
15.Hon Moholobela M. Moholobela Principal Chief of Matelile
16.Hon. Bereng G. Seeiso Api  Principal Chief of Ha Ramabanta le Kubake
17. Peete Lesaoana PeetePrincipal Chief of Koeneng le Mapoteng
18.Hon. ’Mako T.MohalePrincipal Chief of Tajane, Ha Moetsana le Ha Mohale
19. Hon. Khoabane T. MojelaPrincipal Chief of Tebang, Tšakholo le Ha Seleso
20. Hon. Retšelisitsoe Mopeli Principal Chief of Botha-Bothe
21.Hon. Pontšo S. MathealiraPrincipal Chief of Tsikoane, Peka le Kolbere
22.Hon. Qeto Sekonyela Principal Chief of Malingoaneng
23.Hon.’Mawinnie KanetsiSenator
24. Hon. Lebona KhoaeleSenator
25. Hon. Thabiso LebeseSenator
26. Hon. ‘Maphakiso LebonaSenator
27. Hon. ’Mabataung Patricia                                MokhathaliSenator
28. Hon.Sehlooho HenryMonatsiSenator
29. Hon. ‘Makholu MoshoeshoeSenator
30. Hon. Neo Matjato MoteaneSenator
31. Hon. Seabata MotsamaiSenator
32. Hon.Richard RamoeletsiSenator
33. Hon. Limpho TauSenator

PARLIAMENT OF THE KINGDOM OF LESOTHO

SENATE CHAMBER

Thursday 10th April, 2025

The House assembled at 10:30 a.m.

(MR PRESIDENT in the Chair)

PRAYER

The Chaplain led the House in Prayer

ANNOUNCEMENTS FROM THE CHAIR

MR.VICE.PRESIDENT: Litho tse Khabane tsa Ntlo – kea u bona, Mohlomphehi Letona, hore le uena u teng, Ntate.

Litho tse Khabane, ha re na litsebiso tse ngata kajeno, eo ke ratang ho e etsa ea pele ke hore:

  1. Ke tsebise Litho tse Khabane hore kajeno hang ha Ntlo e phomola Komiti ea Ketsa-Molao e tla kopana hona ka mona ka Chamber le Lekala la Social Development ka Litaba tse amanang le Setso’ants’o sa Molao sa Children’s Protection and Welfare Amendment Bill, 2023.
  2. Tsebiso ea bobeli ke ea litaba tse seng li ntse li hlaha kahar’a Order Paper hore le tla hlokomela hore re tl’o tla re tekeloa melaoana e ‘meli ke Letona le Khabane la Lichelete.
  3.  Ho tloha mono re tlaba le motions tse peli:
  4. Oa pele ke Motion oa Morena oa sehlooho oa Leribe .
  5. Oa bobeli e tl’o tla eba Motion o tla etsoa ke Moetapele oa Ntlo o amanang le ho phomotsa Ntlo ena e Khabane sebakeng sa matsatsi a phomolo a Paseka.

Ke tsona litsebiso tseo ke nang le tsona tseo, Litho tse Khabane tsa Ntlo.

 Next item, Mr Clerk.

HON.SENATOR.S.K.MASUPHA: Point of Order, Mohlomphehi.

MR.VICE.PRESIDENT: Point of Order, Morena oa ka oa Lioli.

HON.SENATOR.S.K.MASUPHA: Kea leboha.

 Kannete e ne e se le taba e kholo – mohlomong e kanna eaba ke taba e tsoileng ha ho hlophisoa litsebiso. Re ne re tsebile hore letsatsing lena re tl’o ba le phutheho ea College of Chiefs hona ka mona, e neng e etselitsoe kopo. Ebe ekaba taba ee e fihlile Tafoleng kapa ebe eona maemo a eona ke afe, Mohlomphehi?

 Kea leboha.

MR.VICE.PRESIDENT: Ha e eo litsebisong mona, Morena oa ka, empa kea kholoa Tafole e tla nkeletsa ha ntse re ea pele ebe re tla o tsebisa na boemo ke bofeng.

 Mohlomphehi Letona le khabane.

HON.MIN.RAMOELETSI(Minister of Law and Justice): Kea leboha Mohlomphehi le lona Bahlomphehi ba Khabane.

 Ke ema mona ho teka Toll gate Amendment Regulations, 2025 le Income tax Amendment of Monetary Amounts Regulations, 2025.

Kea leboha.

MR.VICE.PRESIDENT: Rea leboha, Mohlomphehi Letona le khabane.

 Toll gate Amendment of 2025 le Income Tax Amendments of Monetary Amounts Regulations, 2025 li tekuoe ka pele ho Ntlo, ‘me li tla fetela ho komiti e amehang eleng ea Ketsa-Molao.

Next item, Mr Cleck.

Mr Cleck: Motion number?

 Motion No.41.

MR.VICE.PRESIDENT: Morena oa ka oa Leribe re tataise ka Motion.

HON. SENATOR J.A. MOTS’OENE: …ke hlomphe Litho tse Khabane.

Ehlile ha kea penya hobane ke ngongorehile, Mohlomphehi. Ke ngongorehile tjee, Mohlomphehi, pele ke teka taba ena ea Tlhahiso ea ka – ha ke tsebe, ke ile ka botsa nakong e fetileng hore na ha e le hantle hore ebe re tla be re nepile ka taba ea Tsamaiso ea Ntlo ena e Khabane na ke hore re etse joang!

Ke bua tjena hobane taba ea Motion ona oa ka e ile ea hlaha on the Order Paper last time, eaba ho thoe ke tla tla ke o bua letsatsing lena. It was fine! But it was only yesterday ha ho hlaha another issue on the Order Paper moo ho sa hlaheng litaba tsena tsa Motion oo ke o entseng!

Taba eo ke ipotsang eona, Mohlomphehi, u le Setulo, ke hore na u re taba ela ea ka eo ke neng ke botsa ka eona ea ho hloka ts’epo ho Setulo le Tafole e ‘ne ebe e ntse e hatikeloa ka tsela ee? Kapa ke hobane ho etsoa sabotage ts’ebetso e entsoeng ke ‘na ka lebaka la litaba tseo?

Ke kopa taba ena e ke e hlake, Mohlomphehi, hore na, e le hore ho etsoa sabotage litaba tsa ka hobane ke le Setho, moo motho e mong a habileng litaba tsa hae? Kapa ho etsahal’ang?

Mohlomphehi, taba ena ha se taba ea ka, ke taba ea sechaba, ‘me haeba ke taba ea sechaba, ke lebeletse hore Litho tse Khabane re tl’o tla re bua ka taba ena, empa joale ka tsela ena eo e sebetsoang kateng ha se eona hohang, Mohlomphehi.

Ke kopa hore, Mohlomphehi, u tle u shebe taba ea ts’ebetso ea Tafole ea hau next time hore na ha e ea e ntebile ‘na ke le motho ho etsahala joang. Nke ke ka e tlohella ka e sheba joalo feela.

PROCEEDINGS ON SUBSTANTIVE MOTION AND BILLS

MOTION

MOTION 41: PUTTING INTO EFFECT POLICIES WHICH WILL BENEFIT COMMUNITIES AT THE HIGHLANDS PROJECT SITE.

That this Honourable Senate urges the Government of Lesotho to expeditiously level the playing field at the Lesotho Highlands Water Project site in order for Basotho to accrue more benefits from the on-going construction work. Equity could be in the form of the following:

  • Implementation of corporate social responsibility policies that would compel companies to invest in affected communities by enhancing their basic essential services.
  • Effecting an equitable salary structure that would effectively improve the lives of Basotho workers.

The implementation of this suggested policy framework would positively impact on the lives of affected communities at the Lesotho Highlands Water Project.

Mohlomphehi ke ema mona ho fana ka Tlhahiso eno ho Ntlo ena e Khabane e le ho kenya ts’ebetsong Maano a tlang ho tsoela sechaba molemo Morerong oa Metsi a Lihlaba tsa Lesotho, hore Ntlo ena e Khabane ea Senate e khothaletsa ‘Muso oa Lesotho ho potlakela le ho batalatsa mabala ts’ebetsong ea Morero oa Metsi a Lihlaba tsa Lesotho e le hore Basotho ba khole molemo le manoni a fehloang ke mesebetsi e fapaneng kahar’a Morero.

Ho batalatsa mabala ho ka etsoa mekhahlelong e latelang:

  • Ho kenya leano la puseletso sechabeng e le hore likompone tse fumaneng mosebetsi kahare ho Morero li tsetele ka hare ho sechaba e le ho ntlafatsa lits’ebeletso tsa mantlha tsa sechaba le,
  • Ho batalatsa mabala hore Basotho ba pataloe litsiane tse ka ntlafatsang maphelo a bona,

Ho kenya maano ana ts’ebetsong ho ka ba le ts’uts’umetso ea nako e telele e tlang ho fetola bophelo ba sechaba se phelang moo Morero oa Metsi a Lihlaba tsa Lesotho o leng hona teng.

Mohlomphehi, taba ena ea ka ehlile ke batla hore re e kenye ka Sesotho tjena hobane ke batla hore lintlha tsena li tle li utloahale!

Haeba re ka kenya maano a puseletso sechabeng, Mohlomphehi, sechaba sa Basotho se na le tokelo libakeng tseo se phelang ho tsona hore ha ho shejoa taba ea ts’ebetso ba ‘ne ba nahanoe, ‘me ba tle pele.

Mohlomphehi, kea tseba hore hangata litaba tse eeng li hlahe ke hore na litsebo li teng!

Re ntse re etsa Litlhahiso kahar’a Ntlo ena e Khabane hore litsebo kapa maano a thuto a fetoloe e le hore bana ba Basotho kapa matsoalloa a Lesotho a tle a une molemo litabeng tsa manoni a teng kahar’a naha ka mona.

Bano ba ka bang le monyetla oa hore ba ee sekolong e tla ba monyetla o moholo hore e re ha Morero ona oa Metsi a Lihlaba tsa Lesotho o ntse o etsa ts’ebetso litabeng tsena, ho tle ho be le ba bang ba nkoang libakeng tsona tseo ts’ebetso e qalang ho tsona.

Mohlomphehi, ke tla etsa mohlala ka Butha-Buthe mane moo Morero ona oa Metsi a Lihlaba tsa Lesotho ha o ne o qala ho neng ho e-na le ntho e bitsoang Training Centre mono. Batho ba neng ba sa tsebe letho ba ne ba rutoa ho betla mapolanka, ho cheselletsa le ho aha. Ke tsona lintho tseo re buang ka tsona tseno.

Ha Morero ona o qalile ka Poli-hali ka mane batho ba Mokhotlong ba tlameha hore ba une molemo, Morena oa ka oa Mokhotlong le uena Morena oa ka oa Batlokoa.

Ke litaba tsane tseo re reng tsohle tseo e bang lia etsahala kahar’a motse ka mono kapa kahar’a ts’ebetso ena ho qaloe metseng mane. Ho ke ho tluoe ka maoala!

Re ntse re tseba hore ba ile ba bua ka taba ea bophelo bo botle, likolo le ka taba ea ho ntlafatsa sechaba. Lipapali le tsona li beteng, Morena oa ka, libapali tseno li tsebe hore – mohlala, ka letsatsi la Moshoeshoe I kapa letsatsi le itseng, ba etsa litaba tsa Bochaba ba bona tse ts’ehelitsoeng ke Morero ona oa Metsi a Lihlaba tsa Lesotho.

Taba eno e tla be e ba tsoela molemo, hobane ho etsa joalo ho na le letho leo ba tla beng ba le una.

Mohlomphehi, haeba re sa batalatse mabala, ke mane moo re tla lula re utloa mororo kahar’a sechaba.

Maoba ke ne ke le Ts’ehlanyane mane moo ho neng ho thakholoa tsona litaba tsena tsa Morero oa Metsi a Lihlaba ka Morero oa Mabalane.

Morero ono oa Mabalane – motho ea neng a buella sechaba mono Ts’ehlanyane o ne u utloa batho ba seng ba ntse ba lla, hobane le hona ka mono ka Lodge ea Ts’ehlanyane, Lekala la h’eso la Tourism, Honourable Minister oa tsa Molao, ha u ne u le teng (ekare u n’u ka mamela ha re bua litaba tsena e le hore u tle u bue le bo-mphato oa hau litabeng tsena.

Honourable Minister, taba ena eo ke buang ka eona ea Tourism – lea tseba libaka tsohle tse siuoeng ke Morero oa Metsi a Lihlaba tsa Lesotho, tse ileng tsa nkoa ke Lekala lena la Tourism are dilapidated! Li senyehile hona hoo! Le hona ka Ts’ehlanyane ka mono matlo a neng a ntse a le teng u se u bona hore matlo ao  a ntlafatsoa ke bana ba Morero oa Metsi Mabalane, ona oa Phase II le Phase III tse tl’o tloha mane Hololo ha Morena oa ka oa Butha-Buthe.

Ke hobane, Mohlomphehi, litaba tsena ha li nkeloe holimo, ‘me ha u ka bona hore na Tourism e kenya kuno e kae kahar’a naha ka moo!

Makhooa ana a tla Lesotho mona, Mohlomphehi, empa ha u bone re nka ka matla kapa ka natla hore re be le leano la puseletso sechabeng ka lebaka lena la batho bana ba kenang kahar’a naha e le ba matsoa-ntle.

Mohlomphehi, ho ntlafatsa lits’ebeletso tsena tsa mantlha re re, leha batho bana ba Private Sector re ka ba fa monyetla, re ke re be le taba e ts’oananag le ena ea Thaba-Bosiu Cultural Village, Menkhoaneng mane. Ntle le Menkhoaneng feela, empa le Butha-Buthe mane, Morena oa ka oa Butha-Buthe, batho bana ba Basotho ba phelang libakeng tsena ba ke ba une molemo ka litaba tse amang Bohahlaoli!

Bohahlaoli re bo tlohelletse feela tjee! Bo matsohong a Basotho! ‘Muso ha o bonahale o batalatsa mabala! Ba a kena ka lithuthuthu batho bana ba Bahahlaoli ebe ba ithoballa mane Foriesburg! U paki, Morena oa ka. Ba a kena Marokhong mane Maputsoe ba ea Katse ebe ba itulela Ficksburg mono!

Mohlomphehi, litaba tsaena re re, lits’ebeletso tsa mantlha tsa sechaba! Hoja ‘Muso o ne o ka oa ts’oarana le rona ka letsoho ra bua le Marena ana a libaka a phelang kahar’a libaka tsa rona,Morena oa ka Malingoaneng, metse eo u e busang mane eo e ntseng e le baahisane le rona ka Katse ka mane ha u ka nts’a motse o le mong ua fihla ua etsa rontabole, ua e bitsa ka lebitso la motse oo, eaba re nts’a motho e mong oa morena oa sebaka mane Ha Seshote a etsa taba e ts’oanang –  ke lirontabole tse kae, Morena oa ka, tseo u bonang eka re ka be re li ahile ka metse eo? Tse ngata!

Ke mane moo ke reng, Mohlomphehi, le Basotho ba ka pheha lijo tsa Sesotho eaba re thehile mesebetsi mono.

Ekare litaba tsena li ka oela litsebeng tse utloang!

‘Na ke ee ke ipotse hangata – hobane Bahlomphehi ha ba iketa ba ee ba re, “Muso oa rona o tla etsa tjena le tjena!” Kapa ebe, banna, ha ba kena Pusong ba thola maemo ho na le orientation ea hore ba re furalle?

Ka mokhoa oo re sebelitseng kathata kateng re batla hore sechaba see sa Basotho se ntlafale! Re na le ts’epo ho lona hore ehlile ho tla ba le taba ea mofuta o joalo! Empa lea re phoqa kamehla! Ha se lona feela, Bahlomphehi; ke se ke ka bua le Mohlomphehi Motlatsi oa Madam President feela!

Feela ke re litaba tsena, Mohlomphehi, ha re ka ra li sheba hore ka ‘nete re batalatsa mabala hore Basotho ba une molemo! Litsiane, Mohlomphehi! Bahlomphehi Marena a ka a Sehlooho ke lipaki mona!

Ua tseba, Mohlomphehi, ho na le motho ea nkhakang ka lebitso ea thotseng tender ka mane ka Polihali, Morena oa ka oa Malingoaneng! Morena oa ka oa Mokhotlong ke mpa ke sa ‘mone feela, feela kea tseba hore – Le Morena oa ka oa Butha-Buthe o teng – ke lipaki. Le lipaki.  Mohlophehi ha u ka tseba batho bano ha ba le ka mono na ke sello se joang litabeng tse ling tsa bona ha ba kopane ba se mosebetsing e le Basebetsi ’moho! Joale taba Ke hore na rona melao ea rona e reng hae moo ha re tlameha hore re batalatse mabala?

 I so wish kahar’a Tlhopo -Bocha ka mona re ka be re fuoa  monyetla oa ho etsa Private Members Bill, re ke re tle ka melao, ke hore re tle ka Lihlomathiso ho melao e teng e tsamaisang naha ena. Ekasitana le ho eona ena ea lichelete, Bahlanka ba itjella chelete, ba e utsoa, ebile ba tseba hore ha hona le eng ekaba ea etsahala.

 Hoja ho ne ho ka ha etsahala, Mohlomphehi, hore ebe re fuoa monyetla re se ke be ra ba bo ‘mesa-mohloane feela ba se nang matla kapa manala a ho tsipa, ehlile re fuoe matla re tsipe! Lea tseba re buile ka taba ela ea mobu moo. Ha u ka bona lipalesa tse hlahang mobung oa temo, eaba re ntse re re, hee, temo ke mokokotlo oa naha! E leng ho re mekh’ukh’u ee le matlo a hlahang masimong moo mobung oa temo ke oona mokokotlo oa naha? Ha re se ke ra phoqehang, ra iphoqa le rona re le Baeta-Pele, ra phoqa le Sechaba sena   se re setseng morao!

 Mohlomphehi Motsamai, re sebetse ka thata hore re batalatse mabala, Ntate. Basotho ba ke ba pataloe, Mohlomphehi, ke re le bana ba neng ba ntse ba etsa litsela tsena tse neng li ntse li etsoa ke li-Company tsa ma-China.

Ua tseba Basotho baa ba bang ba nka likoloto tsa li truck le mechine, o sitoa le ho patala basebetsi bao ho latela hore na  ma-China a ba patala ka rate efe, hobane  ha rea lokisa  melao eo ba tla una molemo bahoebi bana, hore moruo  oa naha ha o phahame, Basotho ba be le kuno, mesebetsi e hlahe.

Mohlomphehi, Tlhahiso ena ea ka ha u n’u utloa ehlile ke bua mantsoe a thata pele ke e qala ke hobane ke lebetse hore Litho tse Khabane li ke li bue ka eona ka matla, e seke be ea koalloa ke nako letsatsing lena, re ke re tl’o tla re tsoelapele ka eona leha re bula mona.

Mohlomphehi, litaba tsena tsa ho kenya maano ana ts’ebetsong li ne li ka ba le ts’uts’umetso ea nako e telele, hobane tsohle tse tla sala mane_ ke buile ka taba ea hore lehaeba ho le joang bona batho bana ba ntse ba etsa ts’ebetso ena ea li-Company tsena tse kholo. _Ee, likolo ke tsa nako e telele rea li bona, ‘me rea leboha litliliniki ke tsa nako e telele rea li bona, ‘me rea leboha, empa ha ba ke ba fe Basotho litsebo tseo ba tla sala ka tsona tsa batho bano – Basotho bano ba phelang libakeng tse joalo.

Ka hona, Mohlomphehi, ke se ke ka khobotla ka matla ka tima Litho tse Khabane taba hore li kenye letsoho holim’a Tlhahiso ena, ‘me ka ‘nete, Ntate, ke beha Tlhahiso ena ka pele ho Ntlo hore ho kenyoe ts’ebetsong maano a tlang ho tsoela sechaba molemo Morerong oa Metsi a Lihlaba tsa Lesotho, ele hore Basotho ba ikholle bofumeng.

 Kea leboha, Mohlomphehi.

[Liatla]

MR. VICE-PRESIDENT: Litho tse Khabane, ke tl’o tla ke kopa ea tlatsang Tlhahiso ena ea Morena oa ka oa Leribe.

Morena oa ka oa Leribe, pele u kena tabeng ena ea Tlhahiso u ile ua ema ke nahana hore u kena tabeng ea Tlhahiso, empa ka utloa hore indirectly u se u kene ka Point of Order. No! No! Indirectly, because ha u ka ba ua re, ‘Point of Order’, ha u ema! U eme re u fa platform hore u teke Motion eaba u qala ka Point of Order; u ne u sa hlalosa hore ke Point of Order.

 Joale ke ne ke re taba eo ea Point of Order ke tla be ke se ke e araba qetellong ha re qeta litaba tsena tsa Motion hobane ho bohlokoa hore ha Point of Order e ile ea hlahisoa e arajoe.

Ke ne ke kopa ea tlatsang Setho se Khabane Litho tse Khabane. Morena oa ka oa Sehlooho oa Matsieng

HON. SENATOR S.B. SEEISO:  Ntate, ke ema  ho tlatsa, empa hape ha ke tsebe ke eme ka Ntlha ea Tsamaiso in the sense of whether we are not doing injustice to Ntate mong’a Tlhahiso?

 Ke kopa Ntate a ‘mamele! Ke ne ke kopa ho utloa hore na Tafole e ka re tataisa?

Taba ena ke utloa e le e bohlokoa haholo joale ke bona ’na ka ’na leha ke mo tlatsa joalo Moren’aka Setho sa ka se Khabane ka litaba tsena tsa bohlokoa tsa sechaba, ke bona e kenngoa eka e tl’o re chopoha! Na ha hona mokhoa oa hore haeba le eena mong’a Tlhahiso  kapa  mong’a  Motion a  lumela taba ee e tle e fuoe sebaka sa eona hantle?

 Ke belaela hore taba ena ha Litho li itokisitse hantle le ’na ea  se nang tokelo ho mo tlatsa, empa ke mo tlatsa –  litaba tsa Metsi a Lihlaba, Ntate, are very comprehensive  and extensive, hoo ke nahanang hore le Setho se Khabane ts’its’inyo ea hae_ ke utloile h’a bua ka ho pharalla, hona le taba tse ngata tseo a li sihileng, ‘me ke ntse ke nahana hore letsatsing lena leo Tlhahiso ena e kana-kana e hlahisoang ka lona e kanna eaba re tima moelelo oa eona kapa matla a eona ha re e bua eseka re se re bua re peteletsa hore ebe e’a feta

Morena oa ka haeba oa nkutloisisa eseka ho se hothoe, ‘e-e, moleko tloha tafoleng ea ka, Leribe, u likhathatso. Motion oa hau o fetile u sa batlang hape!’ Joale ke re na taba ena, Ntate -_ ke kopa re tataisoe ke uena hore na haeba mong’a Tlhahiso a lumela – ke belaela hore taba ena e hloka hore re itlhophe re e bue ho sa thoe re se re koala .

Ha ke tsebe na, Ntate, Ntate Motsamai o rata hore a nts’oaee mohlare? Ha n’a ka re o kopa potso ke ne ke tla mo fa hore ke tsebe ho kokobela, empa ke utloa a ntse a bua ka li 2-1 mona kapa li 5-1 kapa li 6-1 – ha ke tsebe hore na o na shebelletse bolo efe maobane  ena eo score sa teng e neng e le 4-1.

Ke kopa tataiso, ka uena Ntate, ka ‘nete ke kopela Motion ona o matla  hakana oa Setho se Khabane sena se lishoto (ha ke s’o bue ka seemo, empa se lishoto) tse utloahalang ho tloha Tele hoea Mechachane, ‘me ka hona ke ne ke kopa, Ntate, hore ebe ha ke tlatsa tjena ke re na pele ke tsoelapele can I beguided by the Table and your respective offices hore na is it possible ka 4-1 hore re kope hore taba ena e nkoe, ka tumello ea mong’a eona,  e nkoe e tl’o tekoa ha re khutla re tsebe ho bua ka matla ho eona?

 Taba ea Metsi a Lihlaba, Ntate, is a very sensitive issue in this Country. Taba ea Metsi a Lihlaba hinges on many many aspects of ourfabric of society. Ha se taba ea metsi feela, ke taba ea mobu, makhulo le boleng ba rona re le Basotho, ’me ka honae hloka hore taba ena e se ke ea sobokelloa feela hore e fete! A-a, hobane hona joale tjena ha re kena Phase 2 – ho eona re ntse re tl’o oela kotsing e ts’oanang le ho Phase 3, haeba re tla fihla ho Phase 3.

 Hona joale tjena re kahar’a kenya-kenya, Ntate Morena Joel, re kahar’a kenya-kenya Trump ke enoa o ntse a re terampela mona, US AID ke ena e koetsoe! tis_ ‘Na ke ne ke tl’o ema ke re ha ke bone eka ke nako e napahetseng ea hore ebe rea koala hona joale; re ne re ts’oanetse ebe re bua taba ea  hore na US AID ha e koaloa kapa e fokotsoa Lesotho mona what are the potential implications to the Health Sector ea naha ea Lesotho.

What is Gorvenment doing redress taba eno e tl’o ba teng in so far as  the shortfall of the monies coming from US Gorvenment?

  Ea bobeli e kholo ke ena ea li 50 percent tariffs ka mane ka lifemeng, ke hore na eona leha e le mona a re o entse 90 days of negotiations taba ke hore na re le sechaba ‘Muso oa rona o re etella pele joang lipuisanong tseno, e le hore re tsebe hore na ho koala lifeme kapa ha li koaloe, hobane rea tseba Mofumahali ’Makholu oa bone ha a ea hae  hore ke bo ‘m’e le bo ntate ba bakae  ba tsoang ka mono liholong tseno tsa lifeme hoseng, mots’eare le mantsiboea. Haeba li ka koaloa, Morena oa ka Ntate Joel, na u bona koluoa e tl’o hlahela sechaba see? It pinges again on the strategies that were employed in the Highlands Project and in the creation of employment! Bo‘m’e le bontate ba ne ba khutlele mahae hore ba il’o etsa mesebetsi eo ba tlang ho iphelisa ka eona.

Ke mokhoa ona ke reng ntho ena is so intertwined, so, re e fe justice ho eona hore na re ka e bua re e hlaha ka mahlakore ‘ohle ka mokhoa o joang, hobane taba ea metsi a lihlaba is a thorn, in the side of this country, which needs to be taken out. Expectation e teng ka contract eno ea pele ke e ts’osang! When are we going to sit down with the South African government and re-negotiate the terms and conditions of that contract?

Ke eona eo ke reng, Ntate, haeba Ntate Motsamai o ntsa ntataisa hantle, leha ke bona a se a ts’aba, ke kopa ho mo tlatsa ka leno le lekhuts’oane ka hore taba ena ke penalty eo re hlokang hore ha re e raha re e rahe hantle ka ts’epo eo re reng joale ka mekato ea eona, moaho ona o mekato e mengata, ‘me re lokela hore ha re tloha ho floor 1, 2 and 3 e se ke ea re ha re le floor 4 ebe ke hona re hlokomelang hore re hloka ho khutlela morao.

Kahona ka mantsoe ana kea mo tlatsa Morena enoa oa ka, o li shoto! Che, o itse ke se ke ka bua ka seemo.   

MR. VICE-PRESIDENT: Kea leboha, Morena oa ka.

 Kea bona hore Morena oa ka oa Lioli o ema ka Ntlha ea Tsamaiso, hobane joale ha e le mona u se u tlatsuoe ke ne ke lokela hore ke teke taba, empa mohlomong pele ke teka taba (Morena oa ka oa Sehlooho oa Matsieng o itse o tlatsa Tlhahiso ena feela joale o ne a batla tataiso ea hore na ho ka ba bonolo hakae hore litaba tsena li tle li fanyehoe ho tl’o tsoeloe-pele ka tsona kamor’a phomolo ea matsatsi a Paseka) ke re taba eno, Morena oa ka, e ka ba qeto ea Ntlo ka hore ke utloile hore u ntse u re Mohlomphehi Seabata o ntse a u sebela mono.

Joale haeba le lumellana le tla etsa ts’isinyo accordingly,e le hore Ntlo e tle e etse qeto, hobane taba ea hore na re tsoela-pele kapa ha re tsoele-pele e tla ba qeto ea Ntlo ena e Khabane, ka hore e tle e-be ts’is’inyo, ‘me ho tla etsoa qeto na ho tla etsoa joang; etsoe le Morena oa ka oa Leribe ha a ntse a teka Tlhahiso ena ea hae ho na le moo a thetsitseng litaba tsena tsa hore ho na le pelaelo ea hore o bona eka nako ena ha e ea lekana.

 Joale feela, che, ke ne ke re eo ke tla e siela lona, Beng ba ka, le tla etsa qeto ka eona.

Question proposed.

HON. SENATOR S. K. MASUPHA: Kea leboha, Deputy President. Ke hlomphe uena lebitsong la botsamaisi bo boholo ba Ntlo, Tafole, Bahlomphehi le Litho tse Khabane le bohle ba teng ka mona.

Haele hantle ehlile kea bua ke tlatsa taba ena ea Morena oa ka oa Leribe, empa ke ile ka utloa ke cha nts’i kamorao hohore Morena oa ka oa Matsieng a bue litaba tsena tse boima e le ha litaba tsena li ne li ile tsa buuoa pele ke mong’a Tlhahiso hore taba ena e bohanala eka ekare e hlaha ka mokhoa o sobokelloang ho se ho bile ho koaloa, ‘me ke utloa eka Morena enoa oa ka, che, o tla bua a hlahisa maikutlo a hae, ha e le ‘na ke tlatsa taba ea hore taba ena ea hore e ke e cheche re tl’o e fumana ha re tsoa Pasekeng.

Ha se taba e nyane, ke taba e kholo e nang le lintlha tse ngata. Ke utloa eka moo litaba tsena re li behang teng…

MR. VICE-PRESIDENT: Morena oa ka oa Lioli, u se ke ua tla tla u hlahisa, hobane ha e-s’o ka e… 

HON. SENATOR S. K. MASUPHA: Ke hle ke tope! Ehlile ke hlahisa hore litaba tsena tsa Morena oa ka li kholo haholo joalokaha Morena oa Matsieng a se a boletse hore li ke li cheche li tl’o ba teng ka morao hore re khutle Pasekeng, Mohlomphehi.

 Kea kholoa ke ne ke ntse ke leka ho therekella teng ke mpa ke lieha ho fihla tabeng, kea leboha.

HON. SENATOR S. M. MOTSAMAI: Mohlomphehi Vice-President, Tafole le Litho tse Khabane tsa Ntlo, ke ema mona ke tlatsa Morena oa ka oa Lioli hore Tlhahiso ena e kholo e matla ka ‘nete e ke e isoe morao hanyane hore ha re khutla re tl’o e khobotla re iphile monyetla hape hore re e qamake re etse liphuputso tse tla tseba hore ha re tla ka mona re tle re tsebe ho tla etsa lipuisano tse matla, tse tla etsa hore re thuse naha ena ekasitana le mong’a Tlhahiso ka ‘nete hore e tl’o ba taba e tla ananeleha.

Taba ena e bohlokoa haholo hore e tle ere ha re e sheba re tle re e shebe ka mafapha ‘ohle.

Haeba le tla hopola, Morena oa ka oa Leribe, ho kila hoa ba le litaba tse amanang le Petition le Metsi a Lihlaba, joale e leng hore Litho li ke li il’o shebana le tlaleho eno li e phethole e tle re ha re tla ka mona re tl’o qoqa, re etse reach engagement eo e tla tseba hore ka boeona feela e ‘ne e nts’e manoni a Tlhahiso ena ea hau.

 Ka ho cho joalo kea tlatsa, Mohlomphehi.

HON. SENATOR DR. T. LEBESE (Point or Order): Ke kopa tataiso, Ntate Vice-President le Tafole ea hau, ka litaba tseo Bahlomphehi ba ntseng ba bua ka tsona mohlomong le botoloki bo tla isa kutloisisong ea rona bohle.

Pelaelo ea ka ke hore Bahlomphehi ba ema ka Standing Order 41 (1 and 2). Ke kopa tataiso hore na ha ho etsoa adjourn Motion o s’o ntso le in progress, taba eo ha e thibele hore motion ho ea ka Standing Orders tseo ebe ha o sa tsoela-pele na? Ke kopa tataiso ka Standing Order 41 (1and 2) hore na ha se hore Motion oo o s’o tsoile? Na o tla boela o khutla kapa che?

Mohlomong botoloki ba lona bo tla re thusa, kea leboha.

MR.VICE-PRESIDENT: Kea leboha, Setho se Khabane.

 Ha kea bala (2) ena ea teng, feela ke ne ke re Standing Order 41 (1) se emisa lipuisano hoa nakoana hore lipuisano li tle li tsoele-pele neng-neng, athe Standing Order 42 se li emisa completely. E leng hore mona ha se Standing Order 42; ha li emisoe completely, li tla fuoa monyetla oa hore li tsoele-pele neng-neng joalokaha Morena oa ka oa Lioli a sisintse hore Motion o emisoe o tl’o tsoelepele nakong e tlang. Ts’isinyo ea hae e hlakile ke hore ho emisoe hona joale tjena ho tl’o tsoeloe-pele ka morao ho paseka, ‘me Honourable Senator Motsamai le eena o tlatsitse taba eo.

 E leng ho re Tlhahiso ena ea Morena oa ka oa Lioli e tlatsitsoeng ke Honourable Senator Dr. Lebese e hlakile, ba e beile ka tsela e hlakileng.

 E leng ho re ha ba emise debates completely on this Motion.

Question proposed.    

E leng ho re Motion kapa Tlhahiso ena ea Morena oa Sehloho hore e cheche, litaba tsa eona li tl’o tla li tsóhloa ka botebo ka mor’a Paseka.

Question put and agreed to.

Litho tse khabane, Tlhahiso ena ea Morena oa ka oa Sehlooho oa Leribe, e tla fanyehoa ha khuts’oanyane ho fihlella ha Ntlo ena e Khabane e khutlile matsatsing a Phomolo ea Paseka, ‘me ka morao ho mono Tlhahiso ena e tla tla e tsoela pele, ‘me joalo kaha Honourable Senator Motsamai a hlolositse taba ena, e fa Litho tse Khabane monyetla oa hore li il’o etsa boithuto bo tibileng, li il’o etsa lipatlisiso tse tibileng ka litaba tsena ele hore ha e tl’o tla e tsóhloa, e tsóhloe ka botebo bo boholo haholo.

‘Me litaba tsena li tla ts’ohloa ka morao ho Paseka, le se le itlhophile haholo, Litho tse Khabane.

HONOURABLE SENATOR S.K.MASUPHA: Ntlha ea Tsamaiso, ebile ha ke tsoe le lekoeteng hakaalo, Mohlomphehi, empa ke bontsá fela hore nakong eo Tlhahiso ena e tsoelang pele, e ne eka Tafole e ka hlopha hore batho bana ba metsi a Lihlaba ba be teng, ba tl’o mamela, le Letona le ikarabellang le be teng. Ke eona Point of Order eo ke neng ke e etsa, Mohlomphehi.

Kea leboha.

MR VICE PRESIDENT: Joaleka ha u tseba, Mohlomphehi, ee, Morena oa ka oa Lioli ke sello sa ka se seholo, ke boipiletso ba ka bo boholo boo ke bo etsang ka mehla hore ha Motion o tsóhloa ka Ntlong ka mona, Litho tse Khabane li entse Motion, ha ntle -ntle li eletsa Puso, li hlahlella ‘Muso, joale ha se bohlale hore Litho tsena tse Khabane li hlahlelle ‘Muso feela joale ‘Muso o le sieo o sa mamela.

Ke ipeletsa ho bona-le kajeno ke ntse ke ipeletsa ho bona hore ha ho etsoa Motion Letona le amehang le be teng ka koano ho tla mamela boeletsi bo fanoang ke Ntlo ena e Khabane ea Senate.

Ke hlalose hore ho bohlokoa haholo hore moo Letona le leng teng, kaha ke ee ke re molomong oa Letona ho lutla policy, ‘me Letona ha le ngole policy, le ea e bua (Ke Matona a fokolang a ka lulang fatsé eaba o ngola policy) motho ea moholo ha bua o fana ka direction, ‘me direction eo a fanang ka eona ke policy. Joale ha ho nepahetse, moo system li nepahetseng hantle, ho ts’oanetse hore Bohlanka ba be bo le teng, bo butse litsebe ha bua, e be Bohlanka bo se bo ntse bo ngola.

Moo e leng ho re leleme la e moholo le ka thella, Mohlanka eno o mono ho motséhetsa hore, hela!  U il’a bua taba e itseng – kaha ha u bua, u bua policy ena re bona eka e tla tla eba le mathata mona le mane’.

 Joale bothata boo re nang le bona ke hore bosebeletsing ba rona, Morena oa ka, batho ba baholo ba tl’a be ba bua, ba bua Policy, ba fana ka litaelo moo Bohlanka bo leng sieo, joale ha Sechaba se ea mane se il’o batla bosebeletsi, u fumane hore Bohlanka bo ea bophirima ha Letona le ea bochabela.

Ha Letona a buile litaba tse eang bochabela, Sechaba ha se fihla sei ile to li-office mane, se il’o batla bosebeletsi ho latela policy e phatlalalitsoeng kapa e entsoeng declare ke Letona, u fumane Bohlanka bo ea koana, ele ho re ha ba tsamae ‘moho.

 Ha ho nepahetse, Bahlomphehi, kaha ba etsa declare policy, they are the policy makers, joale Bohlanka ba etsa implement the policy, ba ts’oanela hore mosebetsing oa bona ebe mathe le leleme, ba ts’oanela hore ebe kobo le lemao bosebeletsing bono ba bona. Ha ba ka ba arohana feela, ba sa ee ‘moho re tla ba le bothata ba bosebeletsi bo lulang bo kooafetse ho ea ho ile.

 Eleng ho re litaba tseno tsa hao kea li utloa,  Mohlomphehi, hore li joalo. E ntse e le boipeletso ba rona hore Letona le amehang litabeng tsena tsa Morero oa Metsi a Lihlaba –  ke boipiletso ba rona hore a tl’a be teng, a se ke a ba teng a le mong feela, a be teng le Bohlanka. ‘Me bohlanka ba hae bo kenyeletsa ho tloha ka Mongoli e Moholo, ho ea kena ho Moetapele kapa Botsamaise ba oona Morero oa Metsi a Lihlaba.

 E leng ho re litaba tsa hao li hlakile.

Litho tse Khabane, ke ne ke kopa hore pele re fetela Tlhahisong e hlahlamang – leha ke bona Mohlomphehi Letona a se a le sieo ka koano, ke ne ke kopa hore pele re fetela nthong e hlahlamang, ho na le Lintlha tsa Tsamaiso tse  ileng tsa etsoa  koano.

1. Ke ile ka re ea Morena oa ka oa Leribe o entse Ntlha ea Tsamaiso, feela joale o e entse ka tsela e potelletseng haholo,  hobane joale ha ka ba a re o ema ka Ntlha ea Tsamaiso. Ee, re ne re mo file platform ea hore a bue ka Motion, empa ea, ba o lelekella ka taba eo. ‘Na ke ne e nka ene ele Ntlha ea Tsamaiso!

Joale ke ne ke re ha ho nepahetse Ntlha ea Tsamaiso e ts’oanelea hore ha e qeta ho behoa, ebe e ea arajoa. Joale ke ne ke re Tletlebong ena ea hao Morena oa ka, eo ke  nkang e le Ntlha ea Tsamaiso, eo u neng u re taba ena ea Tlhahiso ena ea hao e ne e sa hlaha on Order Paper. Kutlisiso ea ka ke hore e ne  e kekebe ea tla hlaha ha e sa hlaha ho Notice Paper. Ene ekeke ea tla hlaha mona ho Order Paper, e sa hlaha mona ho Notice Paper.

2. Joale ea bobeli, ke hore u ile ua hlalosa hore maobane u n’u le sieo, u n’u le koana Pela-Ts’oeu mosebetsing oa Sechaba. Eleng ho re e ka ‘na ea ba ke le leng la mabaka a il’a etsa hore taba eo ebe o il’a lieha ho e hlokomela, hobane Ntate Clerk o tlile ho ‘na koano, a mpontsá hore taba ena e il’a ba teng.

3. Ea ho qetela ke  hore ho na Puong eno ea hao u ile ua bolela hore u tsebisitsoe ka litaba tsena tsa Tlhahiso ena hore Tlhahiso e tl’o ba teng letsatsing lena.

Eleng ho re litaba tsena u li tsebile, Morena oa ka, ‘me ka ‘nete haeba  u li tsebile, ha hoa nepahala ka ‘nete hore u tl’o tla u omanya Tafole hore  e bohlasoa haholo litabeng tsa mosebetsi.

Ha re hane hore ha e le bohlosoa e ts’oanela hore e supisoe bohlasoa ba eona, feela he, ke utloa eka mona tsébetso e etsahetse e nepahetseng, Morena oa  ka.

Ke ne ke re ke thetse taba eno hore, ae! Ka ‘nete litaba tsena li ka be li sa kena ho Order Paper koano hafeela ho n’o sa ka ba hoa eba le Notice, empa hee, le uena u re tiiselitse hore ehlile u tsebisitsoe ka litaba tsena.

4.Taba e ‘ngoe e ne e le ea Morena oa ka oa Lioli, o n’a ile a re ba ne ba na le Kopo eo ba e entseng hore College of Chiefs e tl’o tla e-ba le tulo. Joale ka be ke hlalosa hore, ache! Ha e eo, ha  ea ba Litsebisong mona, hobane joale Litsebiso tsenali hlophuoa ke eona Table – joale ha e eaba teng Litsebisong koano.

 Che, ke lekile hore ke fumane hore na ho etsahetse eng, joale ba mpolella hore, ae!  Ka ‘nete, ka bomalimabe e joalo eno  ha e-s’o ka ba e fihla Tafoleng ea bona. ‘Me kea kholoa ke taba e tla sebetsoa.

 Ee, Tafole e tla tla e tataise ho re na ebe ke taba e ka sebetsoang joang. Feela joale ba re ha ea fihla tafoleng ea bona, ke ka lebaka lena e sa kang ea tseba  hore e kenelle koano.

Next item, Mr Clerk!

PROCEEDINGS ON MOTIONS AND BILLS

MOTION

ITEM 3. MOTION 41 CLOSURE FOR EASTER BREAK

That this Honourable Senate when it rises today, Thursday 10th April, 2025 it do adjourn until Tuesday, 06th May, 2025 at 10:30 a.m. in order to allow Honourable Senators to go for Easter Break”.

HONOURABLE SENATOR L.L.SEEISO: Mohlomphehi, Basotho ba be ba behe litaba tsa bona ka bokheleke ka hore: ‘morumuoa h’ana lonya, empa lonya ke la khaloli’. Motho ea neng a lokela ho tla teka Tlhahiso ena ea Phomolo ea Paseka ke Letona le Khabane la Toka, e leng Ntate Ramoeletsi. Fela o ile a etsa Kopo e khethehileng ka hore ho na le Karolo ea Lekala leo a le okametseng leo ho nang le Litletlebo – ‘me o n’a kopa hore a titimele teng ho ea kopana le batho bano ba joalo.

Ha ke tsoela pele, Ntate, ka Tlhahiso, ke hore Ntlo ena e Khabane ea Senate ha e phahama kajeno Labone la la Leshome “Mesa, 2025 e phomole ho fihlela ka Labobeli la la ts’elela Mots’eanong Selemong sona sena se holimo, ha hora ea Leshome e fetile ka metsotso e mashome a mararo hoseng, e leng (10:30 a.m.), e le ho lumella Litho tse Khabane ho ea phomolong ea Paseka.

Kea kholoa Tlhahiso ena ka boeona, Ntate Vice-President, ha e na le litaba tse kaalo-kalo, ho teng ke hore re le Litho tse Khabane re fuoa monyetla, joalokaha re le naha ea bo-Kreste, hore re ee likerekeng tsa rona ka ho fapakana hore re ke re hopole taba ea Paseka ka kakaretso.

Ha ke behile hakana ke tla kopa Litho tse Khabane li tle li tlatse Tlhahiso ena.

 Ke kopa ke kokobele. Kea leboha.

MR. VICE PRESIDENT: Re kopa ea tlatsang Morena oa ka oa Likhoele.

HON. SENATOR T. M. MOHALE: Kea leboha, Ntate Vice President.

Joalokaha Ntate Tholo lebitsong la Boetapele ba Ntlo a sea hlalositse, ke nako ea hore ho phomoloe, ‘me joalokaha re le sechaba sa Bakreste re mpe re ikamahanye le litaba tsa lithapelo tsa moetlo oa rona, re bile re ntse re hopola litaba tseo Ntate Mantata a ileng a li bua ka hore re le naha re boemong bo thata bo hlokang thapelo mona moo ntoa ena ea lefats’e e tl’o tla e re ama re le sechaba.

Boiketlo le bophelo ba rona lekhetlong lena li matsohong a rona, ‘me ka hona, Ntate, ke ema ke tlatsa Tlhahiso ea Moetapele oa Ntlo ena e Khabane.

 Kea leboha.

[liatla]

Question proposed

HON. SENATOR S. B. SEEISO: Ntate Vice-President, ha ke batle le ho bua halelele hobane kea leboha hore Litho tsa haeso tse Khabane tse nang le lirosari li se li ntse li ts’oara lirosari li tsamaisa menoana ho etsa sekotoana sa rosary.

Ke boipiletso taba ena leha ke ile ka e bua ke e tsoakanya le taba ena eo Morena oa ka oa Leribe eo a neng a bua ka eona ea Metsi a Lihlaba.

Kannete, Ntate, ke ntse ke le boipiletsong ba hore ha ke tsebe hore na ebe ka nako e ‘ngoe motho ha u sa utloe, u sa bone, u ka qetella u rehella hantle kapa hampe. Re le naha, re le sechaba, re tjametsoe ke mathata a mangata, empa hona joale nakong ena eo re leng ho eona re tjametsoe ke sena seo e leng taba e ammeng lefats’e ka moka.

 Maoba mona ho ile hoa buua ke President of America a bua ka hore o fa naha eo a sa e tsebeng li-million tse kana-kana, naha eno o ee a utloe ho ntse hothoe ke Lesotho. Batho ba tsebang hore na hana thuso ea linaha tseno tse kopaneng tsa Ma-America e tla ka ts’obotsi efe, e le chelete e kae –  ‘na ke ile ka ema litlhokonyane ke ipotsa hore na haele mona Ntate ‘Triumph’ a bua tjena ka Lesotho, a bile a bonts’a hore  oa koala kapa o khina lits’ebeletso tse ling, na hana joale what are the implications of this on our country?

Ke mokhoa ona ke reng, Ntate Vice President, silence sometimes can breed. E ka tsoala maikutlo a seng matle kapa a nepahetseng, empa joale u hloka ho utloa ho baetapele e leng ‘Muso hore na taba eno, leoto leno la pele ho kenoa lipuisanong, kapa ho kenoa mekhahlelong efe ea lipusisano ho leka ho sheba hore na joale seo se boleloang ke President of America litlamorao tsa teng ho Lesotho ke life.

Haeba ke le bohlasoa nkare ke hobane ‘Muso o sa utloisise. Mohlomong ha ke teba ka bohlasoa bona nkanna ka re mohlomong ‘Muso ha o tsotelle, empa ke rata ho lumela hore tseo tse peli bohlasoeng boo ke buang ka bona ha ho joalo. Empa ke nahana hore ekare Ntate Tona-Kholo le ba mo tlatsitseng ba ka akofela maroele, re utloe ka melomo ea bona, eseng re bone kapa re utloe ka marang-rang le ka botoloki bo bongata boo e kanna eaba bo bong ha se bona.

 Re hloka a formal Government Statement and strategy as to how to address this incoming wave or sanctions.

Ea bobeli ke eona ena eo ke reng maobane o ile a re o fa linaha tsohle tseo a li otlileng ka likotlo-qobello tsa li-tariff matsatsi a mashome a robong (90) hore mohlomong ba ee ba e’o khumama ba re, “sir, re kopa ts’oarelo”! That is what he said. Le eona ka ho ts’oana, Ntate-Vice President, e bakile tsitsipano ho latela hore na ha u tseba hore na leano lena leo ho thoeng ke AGOA le ne le fa Lesotho e le naha monyetla oa ho kenya thepa (garments and textiles) tax free into the American market na joale ha a se a re o tla ka kotlo eno ea 50% batseteli ba tl’o ea kae ha ba koala lifeme tseo tsa bona hobane joale ho se ho le turu hore ba ise litaba tsa bona America?

Ha li koaloa lifeme tsee ‘Muso o itukiselitse joang hore o tl’o thusa Basotho baa ba Molimo hore ba ‘ne ba be le bophelo? Ke tsona tseo ke reng, Ntate, leha ele mona ke re ha re eeng re il’o rapelang –  Ntate Mohale o s’a itse o beha sohle matsohong a Molimo; le ‘na ke ntse ke cho joalo. Ba mo ts’epang ha a kebe a ba lahle, o ts’epahala ho ba mots’epang.

Joale empa molemong oa hore re se ke ra ba le botoloki bo bongata bo eseng bona, bo ferekanyang sechaba, e ne eka ‘Muso ruri can step out into the middle of the pitch and pronounce and give direction as to what we are expecting to happen vis-a-vis all slots that are coming from the Trump administration.

 In absence of that silence or that direction silence breeds all source of interpretations that are detrimental to Government or breeds instability. Litaba tsena ntate o tla bona litlamorao tsa teng haeba ho sena moetapele a reng, ‘Basotho, ha re tsoeng le mona, hobane ho le tjena’. Batho re tla ikukela maikutlo a rona ebe re nka melamu ea rona rea kallana, hobane re tlabe re sa tsebe hore na hantle ho lebelletsoe eng.

Ka hona, Ntate, ke ntse ke ipiletsa ho Litho tsa haeso tse Khabane tseo e kabang mohlomong li na le tsebo e pharalletseng hofeta ena eo ke ntseng ke bua ka eona hore re tataisoe e le hore ha re fihla mahae koana, re le Marena, re le Litho tsa Ntlo ena re rapallatse ho sechaba, kannete le tieo le ka bophara ba taba, hore haele mona ho ntse ho phatlalatsoa na ho boleloa’ng, litlamorao tsa teng li tl’o bolela eng.

 Eseke eare ha Morena oa ka oa Tebang a fihla sepetlele mane a fumana litlhare li le sieo ebe ha motho a mo botsa ebe o re ha a tsebe, empa motho a re “empa USAID e ea koaloa,” ha a se a sa bone ma-nurse kae-kae bana ba EGPHAF kapa bo- PEPFA ba sebetsa metseng le metsaneng mona ha Morena oa Leribe –  a re ha a tsebe! Sechaba se tla tseba joang sona?

Baetapele ba ts’oanetse hore ba fuoe ts’ebo ele hore ba tle ba tsebe ho kokobetsa mats’oalo a sechaba molemong oa botsitso ba sechaba sena. When a leader goes out to the public and says I do not know – ha ke tsebe Ntate na u ee u hlokomele e baka litaba tse bolutu hakae? Athe ha motho a ka re, ‘ke kopa ke lefe sekotoana ke sa boela ke khutlela morao ke tla tla ke khutla ke re…’, ke boemo bo bong bo fapaneng. Joale empa ha a sa tsebe letho ruri o tla ikemela joaloka sechaba seno ebe  o re, “le ‘na ha ke tsebe”!  Joale sechaba see se lebelletsoe se be le maikutlo, se inkele molao matsohong kapa se etse joang?

Ka hona, Ntate, boipiletso ba ka ha e le mona re koala tjena e se eka Ntate Matekane le ‘Muso ona o Khabane oa Ntate Motlotlehi o ka tsoa ka  the changing room o kene ka lebaleng o re fe re le mats’oele a ba shebelletseng hore na tsela ke efe, na re il’o kora hokae haeba ba ntse ba ea ka ka changing room, re ile ra lebella ba be ba apere an away colour or home team colour, athe ha ba se ba ntse ba raha bolo ka mane ra bona hore, no, ke ba home team, ‘me rea tseba hore na re opela bo mang. Ha re sa ba bone re tla opela mang?

Ka hona, Ntate, ke re, Ntate Motsamai, lona libali-bali tlohellang ho re ferekanya re feng ‘nete, ha re tataisoe re tsebe ho ea kokobetsa matsoalo.

 Ntate Lebese, hakere uena u sebali-bali? Ke mpa feela ke re, Ntate, re lokela ho tseba hore na in the absence of the truth, in the absence of being given the facts, that vacancy can be filled by misinformation which is dangerous and detrimental to the stability of any nation or any community.

Ha ke behile hakaalo, Ntate, ke re ha re eeng, baeso, ka moso Sontaha ke sa Makala, ha re tloha mono re tla kena Bekeng e Halalelang; ha re keneng ka maikutlo a tibileng hore na re le Baetapele na ts’ebetso ea rona eo ho ngotsoeng hothoe u Motlotsuoa oa Molimo ho isa Sechaba botleng, are we still performing as we are expected by The God Almighty? 

Taba eo ebe sefapano seo re se jarang gladly with conviction that we are leaders that will guide this country and its Nation to a more prosperous tomorrow

Ha ke li behile hakaalo, Ntate, kea leboha.

                                           [LIATLA]

HON. SENATOR S.M. MAAMA: Kea leboha, Ntate Vice President! Kannete ke tla ba mokhuts’oanyane haholo, Ntate, empa le ΄na kea ananela hore Ntlo ena e Khabane e phomole,e fe monyetla Litho tse Khabane hore li il’o rapela, li bue le Morena  Molimo.

Ntho e kholo, Mohlomphehi, eo  ke  lakatsang ho tla e bua mona ke ea hore re ea phomolong Naha ena e ntse e tjametsoe ke mathata a ts’abehang. Ha re ne re bula Ntlo ena mona President ea Ntlo ena, kapa Motsamaisi oa Ntlo ena o ile a bua ntho e kholo litabeng tsa hae. Empa litaba tseo ke  ileng ka li utloa li le kholo haholo ke ha a kharuma ka matla, a khalemela litaba tsa lipolaeano tse kahar’a Naha ena.

Re maketse, Ntate, hobane, Mohlomphehi Vice President  re ne re ntse re lebelletse hore Puo eo ea hae e kholo-hali , e matla e tla ke e be matsohong a rona re ke re e bale, re e balisise. Che! Ha ke tsebe haeba Litho tse Khabane  li ile tsa e fuoa ha ke ne ke le sieo ka har’a Ntlo ena, empa hee, ‘na ke ne ke utloa eka-ekare ke taba ea  bohlokoa ha motho e moholo joaloka enoa a buile –  ke nahana litaba tsa hae kaofela re ts’oanela ho li ahela lesaka.

Ka hona ke ntse ke etsa thapeli, Mohlomphehi, hore kannete re tle re e fumane, hobane litaba tsa ka li ne li tl’o tla li aha kapa ke li bapisa le Puo eo ea hae, ea hore leha re koala tjena taba ena e ile ea buuoa ea lipolaeano tsena tse ngata-ngata tsena, le bosholu, Morena oa ka (che, mono kea u tlatsa) joale ke re kannete, Mohlomphehi, rea tsamaea re ea phomolong, feela Naha eona e ntse e oetsoe ke bofifi, e oetsoe ke tlokotsi e kholo ea lipolaeano tsena. Le ba eang hona tjena e le Bahlomphehi le Matsoho a bona e le Marena mane ke hore ha Paseka e feta re ee re ope liatla ha ho sena bophelo bo ileng ba ameha.

Hona joale ha ke bua le uena tjena beng ba merero e mebe ba se ba ntse ba theoha likoloi, u tl΄o ba fumana hona ka har’a li-shopo tse kholo ka har’a Maseru ka mona. U tl΄o ba fumana at the malls  ho nooa  li-tea, ho reroa lihlooho tsa batho.

  Ke ho re rona ha re re na Naha etsoa joang tebe-tebeng ea tlala le tlhlobolo ha ba nahane lintho tsena, ba nahana feela hore na, ‘ha ke khutla hona joale tjena ke tla be ke nanaretse ba ba , ke bolaile ba ba kae’!

Mohlomphehi Motlatsi oa Motsamaisi oa Ntlo ena, taba ena e neng e buuoa le ke Setho se Khabane Morena oa ka oa Thaba Ts’oeu e ne   e  sekamiselitse ho bo-M’e,  feela empa taba ena haesale ho bo-M’e feela,  ke tokelo ea rona re le Ntlo ena e Khabane hore hothoe ke ea boeletsi, re ke re eletse ‘Muso. E ne e le nako ea hore Puo ena ea Mohlomphehi Motsamaisi oa Ntlo ena re ile ra ka ra fuoa nako e telele re ke re bue ka eona, re fane le ka boeletsi ho ΄Muso.

 Ke hore leha ho ntse hothoe Ntate Trump hona tjena o etsa eng- o etsa eng,  ke hore na ha lefu lentse le ba tjena ka hare ho Naha ea Lesotho, motho e mong le e mong a ipolaela motho e mong ka nako eo a e ratang –  le Baetapele ba thotse, tuu!

Ke hore re se re ts’aba hona joale tjena, e mong le e mong –   le Moetapele, le Morena o se a ts’aba le ho khalemela batho ba hae ka thata hobane feela a nahana hore na bosiu na ho tla ba joang ha ba se ba ntsohela matla, Morena oa ka.

Ha re le baetapele ha rea tlameha ho ts’aba babusuoa ba rona, re tlameha ho khalemela ka matla litaba tsa mofuta ona, empa Baetapele ba kajeno,ba matsatsing ana e se e le batho ba reng, a-e, ena e lebile lelapa le itseng ha  e ea leba ho ‘na, ke tla bua ka thata mohlang feela e ammeng lelapa la ka.

 Ke ne ke re, bo ‘M’e le bo Ntate, Mohlomphehi Motlatsi oa Motsamaisi oa Ntlo ena, kannete litaba tsa mofuta ona hase litaba feela tseo –  ebile Morena oa ka oa Leribe o buile taba ea bohlokoa hore ha re le Bapolotiki re ba tla hore re khethoe mane mabaleng, re be re fetole  ‘Mebuso ntho e kholo ke ea hore re etsetsa Sechaba –  re kenyetsa batho motlakase, re kenyetsa batho metsi, re kenyetsa batho…, (hana ee ea boraro k’eng na, banna! Ke metsi, ke motlakase le litsela! (Joale ehlile ua nepa, Setho se Khabane Ntate Motsamai).

Ha hona moo ke nyatsang teng, feela ke re ‘Muso oa haeso o ts’oere hantle moo, hobane haeba ua bona kannete haeba re bua ‘nete Naha ena kaofela hoa eona ha hona moo ho sa sebetsoeng. Ke batlile ke fihla late mona e le hobane ho ea koana, ho tla mona ke bothata bo ts’abehang. ‘ Mosebetsi ‘Muso ha o o etsa joalo o etsa hantle.

 Hona le lehlakore leo ‘Muso o ipabotseng ho lona, leo re kekeng ra tutubala hore tabeng ena ea litsela e ne e le bothata bo ts’abehang ka mokhoa o makatsang.  Ke hore leha u ne u  kena litulong ke ne ke utloa ke ipotsa hore ebe ‘Muso o tla kena litulong o tl΄o qala hokae o qetella hokae

ha Naha ena kaofela hoa eona e senyehile!

Joale empa boiteko bono, Ntate, rea bo bona ka Setho se Khabane sa Ntlo ena, ’me moo a etsang hantle, Ntate, re tlameha re tsebe hore, a-e, kannete re mo opela liatla, ke Setho sa rona seno!  E leng hore o sebetsa ka matla a ts’abehang,.

 Ntate, ke boetse ka bonts’a hore ke lefeela la mafeela, ha feela khotso le botsitso ba Naha li ntse li le ka mokhoa oa mofuta o kang oona ona.

Ke ne ke kopa, Ntate, hore taba ena eo ‘M’e President a e buileng ha e se ke ea lahloa feela,  re fuoe li-copy tsa eona e hle e beheloe letsatsi moo u ka memang Matona hore tlokotsi ke ena. ‘Muso ke ntho e thata ka mokhoa o makatsang, ‘me, Ntate hantle-ntle eona e ts’oanela e ikenye li-cotton wool ka litsebeng ka mona, e se ke be ea utloa lerata, moo o nepang teng o tatamale ka tseleng feela o re oa nepa.

Empa le teng ‘Muso o ke ke oa iketsa tutu-tsebe  ka lipolaeana tsa mofuta o kang oona ona. ‘Na ke ne ke re, Beng ba ka, ‘mele o hloka phomolo, kelello e hloka phomolo, kahoo ha reeng; empa lona le le  Marena ha hona phomolo eo le tl΄o ba le eona, hobane mane moo le eang teng le ts’oanela hore le il’o bopa Marena a lona kapa le a bitse joale ba ts’ireletse Sechaba ka matla metseng mane, ho se ke hoa eba le boroko hore sera se tle se tsebe ho phunyeletsa se tl’o qeta ka bao ba ntseng ba le teng ka hare ho metse ea rona.

Ka mantsoe a mang ke ne ke re ka ΄na, Ntate, kannete a k΄u re fe sebaka sena sa litaba tsena tsa lipolaeano u ke u re fe le copy eno eo ‘M’e President a neng a bua ka eona, re ke re tl΄o tla re bopa hore na e be u ka re fa sebaka joang sa hore re ke re tl΄o eletsa ‘Muso. 

Kannete ho ntse ho ts’oana hantle –  ha ke batle le ho pata, empa re ke re o eletse tabeng ena ea lipolaeano, hobane tsohle tseo o ntseng o li etsa o ke ke oa ba oa li etsa –  o tla be o li etsetsa lefeela ha lipolaeano li ntse li le ka oona mokhoa ona!

Ke ne ke re, Ntate oa ka, ‘na, Mohlomphehi Motsamaisi oa Ntlo ena, Motlatsi oa Motsamaisi oa  Ntlo ΄na taba ea ka e ne e le hona mono hore, helang! Ha li boje li bo ts’oha. Re tl΄o busa bo mang Sechaba se ntse se feela tjee?

 Ka mantsoe a mang ke ne ke re ΄na ha ke beha litaba tsa ka ke re ha re eeng re il’o phomolang, Marena a ka, feela ha re il’o phomolang re il’o etsang Lipitso tsa hore metse e katoe, e lebeloe ka thata.

Kea leboha, Mohlomphehi.

HON. SENATOR S.K. MASUPHA: Kea leboha, Mohlomphehi!

Li tsoile taolong! Li tsoile taolong ha re li tlohelleng! E khathetse, Mohlomphehi.

Ha ke lumelloe, Mohlomphehi, ke u lumelise hape joalokaha Morena oa Likhoele a qeta hore ke morumuoa oa Moeta-pele oa Ntlo ena ho re rea phomola ‘me re ea hae, re phomolela Paseka.

Joalokaha e le calendar ea li-Parliment hore ka nako ena ea li-holiday le rona re ke re phomole, re ke re il’o bona hore na hae koana ho ntse ho etsahala eng, ke ΄nete, rea phomola, ‘me joalokaha, Mohlomphehi, u tseba hore re naha ea Bolumeli ka mafapha ‘ohle kaofela: Ke Ma-Roma, ke Ma-Fora, ke Ma-Chache, ke Bapostola, ke Basione, ke Bapholosoa. Kaofela hoa rona ha re ka ea ra kopanyang lihloho ka bothata bona boo Morena oa ka oa Matsieng a bo boletseng, ba President ena ea rona, eleng Trump, ea lukileng lefatše, ea bonang eka litaba tse lokileng ke tse etsoang ke ena feela –  batho ba neng ba le kapele ekare ene ele mahlanya bona ba ne ba sa tsebe hore na ba etsa eng.

Mohlomphehi, ha re le naha ea Lesotho, joalokaha re ile ra rapella lipolaeano tsena, lia bonahala ke tsena- leha li es’o fele empa li theohile haholo. Empa leha li theohile tjena re lokela hore re il’o rapela, re rapella President ena eo re sa tsebeng hore na hloho ea hae ho senyehile hokae ka eona –  Trump.

Ka ‘nete motho enoa o lukile lefatše, eseng Lesotho feela, empa lefatše le ferekane ka lebaka la hae. Ha a shebe le Molao oa Motheo, ha a shebe letho. Ntho e ‘ngoe le e ‘ngoe eo a e buang o re ke Molao.  Ke hore ekare leleme la hae le tletse litaelo leha li fosahetse.

Ka hona, Mohlomphehi, rea tsamaea, Ntate, re il’o phomola, ‘me ha re phomola tjena re phomola ele ka ‘nete, ele ka toka, re lokela hore re itukisetse hore ha re khutla re tle re khutle re le mafolo-folo.

 Marená a ka a boletse hore rona ha re phomole, re ea litabeng tse thata tsa Puso ea Basotho ea letsatsi le letsatsi re le Marena a Sehloho.

Ntate, re le Marena tjena re tlokotsing e tšosang eo re bolelloang hore- che, leha re sa utloa ka mokhoa o nepahetseng, feela re utloile hore Morena oa ka oa Matelile ho na le Morena oa hae ea bolauoeng a le tseleng a ea phuthehong ea Marena. Taba eo ha se taba e nyenyane, Ntate, ke taba ea hore na rona Marena a rona na bothata bona boo Morena enoa a ileng a bo fumana na ke ntho e ke keng ea re oela na!

 Ho itsoe ke Thabana-Morena, Ntate. Ka hona, Ntate, taba ena ene e loketse hore e-be Letona lea re tlalehela ka eona. Che, ntle le haeba Morena oa ka oa Matelile ha a es’o bolelle Lekala hore le rona re tl’o tseba ka mona.

Ntho e ‘ngoe hape e bonahetseng e etsahala ke ena, ke taba ena ea AGOA. Taba ena ea AGOA le eona re ile ra utloa ha Letona le bua ka eona seea-le-moeeng kapa seea-le-moea-ponong, ho re hona le bothata bo teng ka hare ho naha ea Lesotho, lifeme li ka ‘na tsa koaloa. Ke taba ea hore na ha lifeme li koaloa, joalokaha Morena oaka a se a boletse ka toka, na Basotho ba na ba bangata ba batlang ba atamela 1 Million hore na ba tla ea kae, hobane joang kapa joang ha chelete e nyolloa ehlile ke ‘nete batho ba na ba tl’o tsamaea, ba tl’o baleha. Ebile ha ba na ho tsamaea feela; ba  tl’o baleha batho ba na ba lifeme ebe lifeme lia koaloa.

Ntho ea bohlokoa ke ena, re ne re lokela hore ebe ha re koala tjena ebe Letona le ikarabellang le tlile ka hará Ntlo ena, ebe lea re bolella hore na bothata bo teng ka hare ho moruo na ke bo feng, ele hore ha re tsamaea tjena ebe re tsamaea ka nepo.

Ehlile Marena a ka a bolela hore re lokela hore re il’o bolella Basotho ba rona hore ho bonahala hona le bothata bo teng ka hare ho naha ea Lesotho bo lokelang hore bo kopaneloe, hore na ha ho le tjena re lokela hore re etse joang.

Mohlomphehi, ke qetelle ka hore ha hona ntho eo ke e hlohileng joaloka liphallelo tsa lijo, hobane liphallelo tsa lijo li re etsa likooa, li re etsa mekopa-kopa, Morena oaka. Ke hobane lijo ha u qeta ho li fuoa oa li ja matsatsi a mabeli li se li felile. Empa hoja ebe re ne re fuoa peo – linaha tseo li ne li re fa peo, ebe hona le nako eo re sa rekeng peo, re re peo ena ke eo re e fuoeng re rutoa hore re tsamaee re il’o e kenya fatše, re tsebe hore re ntlafatse naha ea Lesotho –  ke utloa eka ene e tla nepahala.

Joale empa haeba re fuoa phoofo kapa re fuoa lijo, joalokaha Mokhethoa oaka oa Thaba-Bosiu ke bone hore o file batho ba hae liphutheloana, ntho eno ke nka ele lefela-la-lefela! Ke ho iketa. ‘Na ke nka ele mokhoa oa ho iketa kapa lona leoa, feela ntho eno ha e tsoele Basotho molemo le hanyenyane; ebile e re fa mathata rona re le Marena ,hobane re na le mosebetsi ona oa matsema, ona oo ha re re batho ba rona ba ee matsemeng u tla utloa ba re na u tla ba fa eng. Ke ho re ntho eno e kentse sehloho ka hare ho naha ea rona ea Lesotho!

 Hhe, ha re il’o phomolang, Bahlomphehi, kea tlatsa hore re phomole re ee hae re il’o rapela.

Kea leboha.

[Tapping of Tables]

MR. VICE-PRESIDENT: Litho tse Khabane, ke bone ho laetile microphone tse ngata, feela joale ke ntse ke hlokomelisoa mona hore ke system ea rona e nang le mathata.

Ha ke tsebe hore na, Honourable Senator Moshoeshoe, u ne u laitile kapa che?

 Ke kopa ke nke ‘Mé Mabataung Mokhathali, ebe eba Honourable Seabata Motsamai.

HON. SENATOR M. MOKHATHALI: Kea leboha, Ntate Motlatsi oa President. Le ‘na ke ema ho tlatsa hore Ntlo ena e Khabane e il’o phomola.

Ke re ho Litho tsa h’eso li tsebe hore mafapha ‘ohle a itokisitse, Likereke li itokisitse hore li tle li il’o etsa mekhoa ea thapelo le Litho tsa eona, empa ba rekisang tai hee le bona ba itokisitse, matlo a tletse, hobane ba ea tseba hore ka nako ena eba ho tla nooa haholo. Boeletsi ba ka mohlomong ho Litho tse Khabane ke hore re tsebe hore Boeta-pele Lesotho mona ke ntho e kholo haholo. Sechaba se rata ho sheba hore na Baeta-pele ba etsa joang, ‘me haeba Baeta-pele kaofela re ke ra bonahala matlong a lithapelo, le Sechaba se re shebileng se tla ea mono. Empa ha re ka bonahala joale re phomotse haholo matlong a rekisang tai, le Sechaba sa rona se tla lula mono ho fihlella ele bosiu, hobane Sechaba sa Basotho se rata ho sheba Boeta-pele.

E leng hore ha re le Baeta-pele ha re il’o etsang ka litsela tsohle nakong eona ena eo re ntseng re re Sechaba sea bolaeana, re se atamele hohang matlong ano a mothamahane,  re mpe re bonoe likerekeng.

Lebaka la ka le leholo hape ke hore ha re ntse re bua mona re lumellane kapa ‘na ke ile ka hlahisa hore liketsahalo tsena tseo re li bonang li etsahala li qala pele hore motho a li rere pelong; ho ea bolaea le ho beta o li etsa pelong. ‘Me kannete re se re tseba leha ho ka ahoa literonko tse ngata, leha u ka beha Mapolesa a mangata, leha u ka etsa lintho tsohle tse ngata hantle-ntle ha u sa fihlele pelo ea motho u sitoa ho fetola mesebetsi e mebe e etsoang ke motho.

Bahlanka ba Molimo ba se ba ntse ba tseba hore ha ba ile ba bua, ba ke ba fihlele pelo ea motho hore motho a tsebe hore ho bolaea motho e mong ea entsoeng ka setšoantšo sa Molimo ke mosebetsi o mobe o-sa amoheleheng. Ka lebaka leo ke re, Baeta-pele ba haeso, Marena a haeso le ba bang bohle bao eseng Marena, hohle moo re nang le monyetla ha re il’o bonahalang litšebeletsong tsa thapelo, re il’o bonahala re sebetsa haholo le bahlanka ba Molimo hore le rona re bue le lipelo tsa batho ka thusano le bahlanka ba Molimo. Re bue le lipelo tsa batho hore ba tsebe hore ha ba lokele ho phelela ho etsa ho hobe, empa ba lokela ho phelela ho etsa ho hotle.

Ka ‘nete taba ena ea hore Marena a haeso  a ea kerekeng e thabisa haholo, ebile e etsa tšoaetso. Ke thaba ka mehla ha ke bona ba bang ba Kereke ea haeso ea K’hatholiki ba hobela ka machoba a bona ele Marena a Sehlooho. 

HON SENATOR M.P.  Mokhathali: Ke thaba ka mehla ha ke bona ba bang ba kereke ea ka ea Catholic ba hobela ba le machoba a bona ele Marena a Lihlooho. Taba eno e nthabisa kamehla ebe eka nka lilietsa ka ha ka ke le mong, ha ke bona Morena a etsa joalo, hobane kea tseba hore ka boteng ba hae feela mono o hulela sechaba se sengata hore le sona se il’o thiba ka Jesu ha litaba li le thata.

Kannete ke ntse ke khothaletsa le ba bang, hee, hore kannete ha re il’o binang ena ea ho thiba ka Jesu, hobane litaba li hlile li re makalitse; re ke re sebelise eena hore ebe eena ea tla etsa.

Taba e ‘ngoe hape e builoeng ke Mohlomphehi Motsamai ea bohlokoa ke hore ha re ntse re phomotse, ha re se keng ra phomolang feela, ha re nneng re baleng re etse researches, hobane ha ho re thuse haeba ho itsoe re Ntlo ea Boeletsi, ha ho re thuse hore e re kamehla ha re bua e be rea komakoma, empa re sa hlahise hoo rona re bonang eka ho ka bo ho etsoa.

 Re lokela le rona re be le  solutions  tseo re  tla mpe re qose ‘Muso ka hore o hanne boeletsi ba rona, empa taba ea hore feela ebe re tla be sale re ntse re re ha ba etse tjena, ha ba etse tjena –  re sa bolele hore na rona re ne re bona eka ho ka etsuoa joang, taba eno hae molemo haholo, empa ha re ka ra nka libuka tsa rona ra bala, ra botsa re tla ba le information eo e tla re leha re bitsitse Letona mona re tsebe le ho le botsa Lipotso tse thata, feela tse mo thusang hore a tl’a fihlele boinahano ba hore na o pholosa Lesotho joang, ba pholosa Lesotho joang.

Ka lebaka leo ‘na ke tlatsa hore ha re eeng, re tloheleng ho ea mothamahaneng, empa re ee likerekeng, re bue le Sechaba sa rona ka litaba tsena tsa habo rona, le tsa rona hore litaba tsena tsa lipolaeano le lipeto li mpe, re ke re pheleleng Molimo ka mesebetsi ea rona.

Ka litaba tsena le ‘na kea tlatsa hore Ntlo ena e khabane e phomole.

[Liatla]

HON SENATOR S. MOTSAMAI: Ntate Vice Prisident le Litho tse Khabane, ke mpa ke beha ntlha ele ‘ngoe, ke re ke tlatse tlhahiso ena ea hore re ee phomolong re nke monyetla oa hore ha re ile phomolong re ke re il’o etsa detox, , Bahlomphehi! Ke nako ea Paseka re il’o tlhotla ‘mele ka ho se sebelise tse re tloaetseng ho li sebelisa nakong ena ea selemo, ka ho se je nama, joalo-joalo-joalo, ‘me taba eno e tla re thusa haholo. ‘Mele ea rona e tla tla ele mafolofolo ka la 06 Khoeling ena ea bohlano.

Taba eno ea ho etsa detox, Bahlomphehi, ke tsela e ‘ngoe ea ho rapela, le se ke la e bona feela, che, hore ke taba ea ho utloisa ‘mele bohloko le moea; empa e tla u thusa hore poelano ea hau le ba haeno le Molimo oa hao li tle li matlafale ho bula litsela tsa hao, ha uo ka ua etsa detox.

 Foko-fokotsa tseo u neng u ntse u li tloaetse nakong ena ea Paseka.

E leng hore ntlha e ‘ngoe ea bohlokoa eo re tla ts’oanela ho e etsa, eo re tla e elelloa, Ntate Vice President, ke hore ke motho a nang le ho late-latela litaba tse ngata, empa ke ee ke kopane le ba bang ba bangata bao ke kopang hore le bona ha ba ile ba ea litsébeletsong tsa bona ka ho fapana, ekaba posetola, ekaba kae kapa kae, likerekeng tse tloaelehileng tsa moetlo, motho o tla u joetsa hore, ‘ua tseba nakonyana eo ke ileng kaba le eona metsotso e leshome le metso e mehlano kapa hora  ke utloa eka ke fumane lentsoe’! Ke taba ea bohlokoa haholo.

Nako ena eo re ileng ra ba busy ka Ntlong ka mona kannete re nepana le liqholotso tse ngata, so, re ne re re Paseka ena re nke re il’o ikimolla boimeng bono. Re il’o ntlafatsa ‘mele ena ea rona hore ha re khutla re tle re tsebe ho kena.

 Ke ho re ua tseba hore le lona ba lulang holim’a ma-grate Morena oa ka oa Leribe, u ke u tlohele ho lula holim’a le-grate nakong ena ea beke ena feela. Beke ena feela re tlohele  grates, re tla nne re khutle. Ua tseba kannete ha u latela libuka ho na le buka e sa hlaheng kahar’a Bible ka mona, feela eeo e sa bueng ka….

MR. VICE PRESIDENT: Ntlha ea Tsamiso.

HON SENATOR J.A. Mots’oene: Ke ne ke mpa ke re a hule lentsoe leno la  grate feela, hobane ke lutse fats’e eseng holim’a grate kahare ho Ntlo ena e Khabane.

Kea leboha, Mohlomphehi.

 MR VICE PRESIDENT: Mic ona oa ka ke bona eka o etsa strike koano! Ha Ntate Mabekebeke a ntse a lokisa mona, ke bona ekare o lokisellelitse  mona ho ‘na mona.

Senator Motsamai, u tsoele pele ka ho tlatsa ha hau, feela u qobe mehlala e kotsi haholo ha camera e u shebile ebe u ntse u re, Marena a Sehlooho a lutse holim’a li-grate. Ha u ea ts’oanela u nne u cho joalo, Mohlomphehi.

HON SENATOR S. Motsamai Kea e amohela taba eo! Kannete ke  ne nke ke be ka akaretsa ka re Marena a Sehlooho, Mohlomphehi Vice President, kaha mokhoa oa ka ke Motho a tsebang ho qolla le ho bua taba moo e ts’oanelang e ee hona  teng. Kannete ke ne nke ke be ka e etsa eno ea hore ke tl’o akaretsa, empa u se u supile tsela, Morena’ka, kannete ke utloile hothoe ke khoe mekhoeng ea ho akaretsa ho etsa mehlala. U khoe mekhoeng ena eo re ntseng re bua ka eona.

Ke ne ke re ka bokhuts’oanyane ke hule –  ke ne ke re ke khoele, Ntate.

 Ke bua taba ke ena ea hore buka ena eo hangata, che, mohlomong e sa tumang kapa e-sa tumisoang feela ele ea bokeresete le litumelo tse ling, ke eo ka kotloloho e re fang tsoalo ea Morena Jesu. E bua ka eena e boele hape-hape e nyamele ka mor’a tsoalo eno ea hae le ho phela ha hae hoa qalong, e  boele e hlahe nakong eo Morena Jesu a seng a na le lilemo tse mashome a mararo a etsa mosebetsi.

Rea ithuta hore nakong ena eo Morena Jesu ho sa thoeng letho hore na o ne a ntse a etsa’ng, e lipakeng mona tsa lilemo tsa hae tsa bocha, eleng twelve years le lilemo tsa hae tse mashome a mararo. Ke nakong eo a neng a ipha, a ipehile kutloisisong ea hore na philosophy ea bophelo kapa kutloisiso ea bophelo na e hokae, ‘me libuka tsena li e patile  taba eno, hobane ke nako eo a neng a il’o ithuta, ere ha a khutla lintho tsena tseo a neng a li bua li tla le moea o halalelang, libe li na le tsa botho. Ke nakong eo a neng a tsamaea haholo ho ea ka buka ena.

Taba eo ke lekang ho e bonts’a ke hore le rona beke ena ke nako ea boitlhatlhobo le boithuto  ba hore na mosebetsi oa rona  o joang oa tumelo –  le oa moo re tsoang hona teng e tle ebe taba ea bohlokoa haholo.

Ke cho joalo ke re kea tlatsa, tsamaeang le il’o nyamela, tsamaeang le il’o ipata le tla khutla le nepahetse.

Kea leboha.

MR VICE PRESIDENT: Ke beha Taba, Litho tse Khabane, hore Ntlo ena e Khabane ea Senate ha e phahama kajeno ka Labone la la Leshome ‘Mesa, 2025 e phomole ho fihlela Labobeli la la Ts’elela Mots’eanong, 2025 ha hora ea leshome e fetile ka metsotso e mashome a mararo hoseng, e le ho lumella Litho tse Khabane ho ea phomolong ea Paseka.

Litho tse lumelang li re, e, ba sa lumeleng ba re, che!

Question put and Agreed to.

MR VICE PRESIDENT: Rea leboha, Litho tse Khabane.

Resolve

Ntlo ena e Khabane ea Senate ha e phomola kapa ha e phahama kajeno Labone la la 10 ‘Mesa, 2025 e tla phomola ho fihlela Labobeli la la Ts’elela Motséanong, 2025 ha hora ea leshome e fetile ka metsotso e mashome a mararo hoseng, e le ho lumella Litho tse Khabane ho phomolela phomolo ea Paseka kapa ho ea phomolong ea  Paseka.

 Litaba tsena, Litho tse Khabane, li re fihlisa pheletsong ea mosebetsi oa letsatsi la kajeno, ‘me ke kopa hore ke nke monyetla ona ho lakaletsa Litho tse Khabane phomolo e hlohonolofetseng haholo, e tséreletsehileng haholo ea matsatsi ana a Paseka. Ha re eeng likerekeng, re il’o etsa mesebetsi eohle ea bohlokoa eo re lokelang ho e etsa joaloka Baetapele.

 Le buile Litaba tsa bohlokoa tseo ke nkang hore leha le ne le buelella taba ea ho phomola feela, ke likeletso tse bohlokoa haholo tseo ke nahanang hore li tla fihla litsebeng tsa ‘Muso, hobane ruri ke utloile le ba hlahlella ka malebela a maholo haholo. Haholo-holo ka taba ea hore mohlomong re ts’oanela ho tla re  fumane polelo (ke nahana e bohlokoa haholo taba eno) hobane boemong bona bo tjena ba litaba ehlile hoa hlokahala hore polelo ebe teng e le hore le lona ha le le mane metseng le tsebe ho tataisa Sechaba le ipapisitse le tsela eo ‘muso o e supileng.

Taba ea bobeli eo ke ile ka mpa ka re ke e thetse feela ntle le ho kena Litabeng tsa lona ka botebo, ke ea hore Morena oa ka oa ha Maama o buile statement, ‘me ho bohlokoa haholo hore le lona ha le le mane metseng le tsebe ho tataisa sechaba le ipapisitse le tsela eo ‘Muso o e supileng.

Taba ea bobeli eo ke neng ke mpa ke re ke e thetse feela, ntle le ho kena litabeng tsa lona ka botebo, ke ea hore Morena oa ka oa Ha Maama o buile ka taba ea Polelo ea Mohlomphehi President, eo a neng a ile a e etsa ha a bula.

Ntle le haeba ha ke hopole hantle,ke ntse ke nahana eka ekare ho n’o be le monyetla oa ho qoqa-qoqa ka eona, empa Tafole ea haeso e tla nkhopotsa.  Haeba ha hoa ba joalo, ehlile ho bohlokoa haholo hore re tle re fe Litho monyetla hore li ke li re meeme ka Polelo eno, hobane ke eona e tla supa tsela. 

Joale empa le teng haeba ha lea fumana copies, ka’nete ho bohlokoa haholo  kahathat is a Policy Statement hore le tle le fumane copies tsa eona

Ka ho cho joalo ke se ke ntse ke kopa Tafole ea haeso hore e tle e etse hore ba sa kang ba fumana copies tsa Polelo eno ba mpe ba li fumane.

Litho tse Khabane, Ntlo e tla phomola ho fihlela ka la 6 Mots’eanong, 2025 hoseng ha hora ea leshome e fetile ka metsotso e mashome a mararo.

ADJOURNMENT

Thereupon, Mr. Vice-President adjourned the House without question put, pursuant to Standing Orders No. 16(3).

The House accordingly adjourned at 12:17p.m.

.